Yaşamın Anlamı Nedir?
Varoluşumuzun geçici olması yaşamımızı anlamsız kılamaz.
“Yaşamak için bir nedeni olan kişi, hemen her nasıl’a dayanabilir.” Nietzsche bu sözleriyle insanın hayatında anlam bilgisinin ne kadar etkili olduğunu özetlemiştir.
Anlam kavramı hepimizin hayatında oldukça önemli bir yer tutuyor. Böyle bir zaman diliminde ise anlam üzerine konuşmak her zamankinden daha fazla anlamlı.’ Peki nedir bu anlam ? Anlam konusu biz terapistlerin de çok ilgilendiği ve üzerinde durduğu kavramların başında geliyor. Kendi adıma bu konuda okuduğum en etkili kitap ünlü Psikiyatrist Victor Frankl’ nin İnsanın Anlam Arayışı isimli kitabıdır. Yazar kitapta toplama kamplarında yaşanılan acı tecrübelerini, psikiyatri, psikoloji çalışmalarının vermiş olduğu bilgiyle orada ki insanları gözlemleyerek çıkarmış olduğu deneyimleri okuyucuya aktarıyor. Kitabında şöyle söylüyor: ‘’ Bu kamplarda hayata anlam ile tutunan insanlar hayatta kaldı. Ama direnmeyi ve ümit etmeyi bırakanların, kendilerini aygıtların pençesinde aciz, zavallı varlıklar olarak gören kişilerin çoğu öldü, direnmedi, hayatını kaybetti.’’ Burada anlatmak istediği Hayatta kalma şansları olduğu halde kim hayatta kaldı, kim kalamadı? Bu soruya cevap olarak ise ‘’ Tünelin sonunda her zaman bir ışık gören, hayata ümitle ve anlam duygusuyla bağlanan insanlar buralarda hayatta kaldı.
Anlam duygusunu nasıl sağlayabiliriz peki? Bu soruyu tek bir cümle ile açıklamak imkansızdır. Çünkü anlam insandan insana, günden güne farklılık göstermektedir. Bu anlama başkalarının hayatlarına bakarak, stratejilerini uygulayarak ulaşmamız imkansızdır. Kişinin kendisi tarafından bulunabilir. Ancak o zaman kendi anlam sistemini doyuran bir önem kazanır. Psikoterapi ekollerinde bu alan üzerine çalışmalar yapan Logoterapi kişinin anlam bulma arayışı üzerine odaklanmıştır ve üç farklı yoldan yaşamın anlamını keşfedebileceğimizi söylerler. Bunlardan ilki bir eser yaratmak ya da bir iş yapmaktır. İkincisi bir şey yaşamak ya da bir insanla etkileşime girmektir; başka bir deyişle sadece işte değil sevgide de anlam bulunabilir ve son olarak en önemlisi acıdan anlam çıkarmak. Mutsuzluğundan ötürü kendini çaresiz hissetmeyip çektiği acıyla gurur duyan ve fırsat olarak görenlerin yaşamda anlamı bulabileceğini ifade ederler.
Hayatına anlam duygusu katabilen herkes mutludur diyemeyiz ancak anlam duygusu olmayan insanların mutsuz olacağını söyleyebiliriz. Terapiye gelen insanlar da genellikle anlam boşluğu yaşayan, yaşamdan yorulmuş ve uğruna yaşanabilecek bir şey bulamadıklarını ifade ederler. Bu hayatın bir sonu olduğunu o zaman bütün bu çabaların yersiz olduğundan yakınırlar. Oysa ki varoluşumuzun geçici olması yaşamımızı anlamsız kılamaz.
Kitapta bir örnekte şöyle söyler. Yaşamın geçici olduğunu düşünen ve karamsarlığa kapılan kişi her gün bir sayfasını kopardığı duvar takviminin geçen her günle biraz daha inceldiğini, korku ve hüzünle izleyen insana benzer. Öte yandan yaşamında ki sorumlulukları etkin bir şekilde yerine getiren insan, her gün takvimden bir yaprak koparan, ancak bunları arkalarına birkaç günlük notu aldıktan sonra öncekilerle birlikte özenli bir biçimde saklayan insana benzer. Bu notlarda oluşan zenginliği, dolu dolu yaşamı, gurur ve sevinçle düşünebilir. Yaşlandığını fark etmesinin bir önemi olmaz. Gördüğü genç insanları kıskanmaz bunun yerine şunları düşünür; olasılıklar yerine sadece yapılan işin, yaşanılan sevginin değil, yiğitçe göğüslenen acılar dahil olmak üzere, geçmişimin gerçeklikleri de var. Bu acılar kıskançlık uyandırmasa bile, hayatımda en çok gurur duyduğum şeylerdir. Anlatılan örnekte ki gibi logoterapi kötümser değil, eylemcidir. İnsanın içinde ki potansiyellere yoğunlaşır ve insanın temel uğraşının haz almak ya da acıdan kaçınmak değil, yaşamında bir anlam bulmak olduğunu ifade ederler.
Toparlamak gerekirse anlamsızlık duygusu bir nevroz bir hastalık değil, insan olmanın bir kanıtıdır diyebiliriz. Şayet sizler de Hayata dair daha geniş bir bakış açısına sahip olmak, kendinizi deneyimlerinizi, içinde yaşadığınız dünyayı daha yakından ve iyi tanımak istiyorsanız psikoterapi desteği almak için bir uzmana başvurabilirsiniz.
Psikoterapist Seher Büşra CEYLAN
