Ebeveyn Danışmanlığı, hamilelik, bebeklik, çocukluk ve ergenlik döneminde çocuklarınızı sağlıklı bir biçimde yetiştirmenize yardımcı olan danışmanlık türüdür. Ebeveyn danışmanlığı çocuk ve ergenlerle çalışmanın ayrılmaz bir parçasıdır.
Bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemi, gelişimin çok hızlı olduğu dönemlerdir. Bebek/çocuk/ergen hızlı bir gelişim ve büyüme içinde oldukları için belli yaş ve dönemlerde yaşanılan gelişimsel krizler vardır. Her yeni dönem, her yeni yaş, her değişiklik beraberinde krizleri de getirir. Bebeğin doğması, bakımı, süt emmesi, yemesi, doyurulması, uyku düzeni, mizacı, süt bırakması, yürümesi, konuşması, tuvalet eğitimi, kreşe başlaması, arkadaş edinmesi, ilkokula başlaması, ders çalışma alışkanlığı kazanması vb. çok hızlı değişimler üst üste yaşanır ve değişim süreçleri krizler doğurabilir. Bu krizlerin yaşanması çok normaldir ve atlatılması zorunludur. Önemli olan bu krizlerin bu süreçlerle bağlantılı olduğunu bilerek bu krizleri doğru ele almaktır. Önleyici danışmanlıkta; krizler sorunlu davranışa dönüşmeden, sorunlu davranış pekişmeden, nasıl çözülebileceği konusunda yardımcı olunur. Krizler büyümeden ele alınmış olur ve bu şekilde yıpratıcı ve maliyetli süreçler engellenmiş olur.
Çocuk gelişimini bilmek, ebeveynlerin uygun ve bilinçli davranabilmeleri açısından çok önemlidir. Çoğu sorun anne babanın çocuğun gelişimsel özelliklerini bilmemesinden ve gelişimsel krizi yönetememesinden kaynaklanır. Çocukta bir sorun oluştuğunda çoğu gelişimsel kaynaklı olan bu sorunlarda; anne baba panikler. Anne baba paniklediği zaman çocuk korkar, olumsuz duygular yaşar ve kendisinde bir problem olduğunu düşünür. Aslında birkaç müdahale ile atlatılabilecek kriz büyür ve başka sorunların da oluşmasına neden olur ve çözüm gitgide zorlaşır.
Ebeveyn danışmanlığı; çocuğun karşılanması gereken ihtiyaçları, çocuğun gelişim özellikleri, hangi davranışın normal hangi davranışın anormal olduğunu ayırt etme, çocuğun yaşına uygun gelişiminin sağlıklı bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini tespit etme, duygusal sağlığı yerinde olan çocuklar yetiştirmek için sağlıklı, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında verilen danışmanlık hizmetidir. Çoğu zaman çocuklarda yaşanan problemlerin kaynağında işlevsel olmayan ebeveyn özellikleri yatar. Problemlerin içinde çok kalındığında, anne baba kendisini dışarıdan göremeyebilir. Ebeveynlerin kendi anne babalarından getirdiği ebeveynlik becerilerinin bazıları işlevsizdir. Bunları fark etmek ve değiştirmek çocuklarla olumlu ve iyi ilişki kurabilmek için çok önemlidir.
Çocuğun sorunlarını çözebilmek ve duygusal sağlığı yerinde çocuklar yetiştirebilmek için uygun ebeveyn işlevlerinin neler olduğu, ebeveynlik sezgilerine güvenmeyi öğrenme, soruna yönelik uygun müdahale yöntemleri, anne ve babanın birlikte bu sorunu/krizi nasıl yönetecekleri konularında ebeveynlere bilgi verilir ve işlevsel ebeveynlik becerileri deneyimsel yöntemlerle kazandırılır.
Ebeveynler sorunu doğru ve kısa sürede ele aldığında çocukla ilgili çözülemeyecek hiçbir sorun yoktur. Her sorunun bir çözümü vardır. Çocuklarla ilgili sorunlar, gelişiminin ketlenmemesi açısından acil olarak ele alınmalıdır.
Bebeklikte/çocuklukta/ergenlikte ihmal edilen görmezden gelinen çözülmeyen her sorun yaşamın herhangi bir yerinde tekrar kendini gösterir ve daha büyük ve içinden çıkılması zor sorunlara neden olabilir. Ebeveyn danışmanlığının ana amacı sorunlara ve krizlere erken müdahale edip önlemler almaktır.
Hamilelik Dönemi ve 0-2 yaş Dönemi Ebeveyn Danışmanlığı
Hamilelik dönemi ebeveyn danışmanlığı; hamilelik döneminde annenin stresiyle başa çıkabilmesi, stresini düzenleyebilmesi, karı-koca olarak bu süreçte birbirlerine nasıl destek olacakları, birbirlerini nasıl rahatlatacakları, anne ve baba adayının duygusal olarak anne ve baba olmaya hazırlanması, bebek doğduktan sonra oluşabilecek krizler ve bu krizleri nasıl yönetecekleri konusunda bilgilenmeleri ve deneyimlerini genişletme amacıyla verilen danışmanlık hizmetidir.
Bebek doğduktan sonra, 0-2 yaş dönemine yönelik ebeveyn danışmanlığında; bebekle kurulacak güvenli ve sağlıklı anne bebek ilişkisi, bebeklik dönemi gelişim özellikleri, bebeğin anneyle güvenli bağ kurmasını sağlamak amacıyla güvenli, sağlıklı ve işlevsel ebeveynlik becerilerinin kazandırılması, bebeğin uyku, yeme düzeni, hem fiziksel hem duygusal olarak bebeğin anneden nasıl besleneceği, babanın bu süreçte anneye nasıl destek olacağı ve evde değişen yeni sisteme yani bebekli sisteme anne babanın uyumunu sağlama ve üst ailelerle ilişkinin yeniden düzenlenmesi gibi konularda danışmanlık hizmeti verilir.
Çocuk (2-12) Ebeveyn Danışmanlığı
2-12 yaş arası çocukların gelişim özellikleri hakkında bilgi verilmesi, çocukların yaşına göre beklentilerin düzenlenmesi, okula başlama, ders çalışma alışkanlığı kazandırma, sosyal becerilerini güçlendirme, aile içi dinamiklerin çocuk üzerindeki etkisi, boşanma durumunda çocukla ilgili düzenlemelerin yapılması, okul, il vb. çocuğun ortamının değiştiği durumlar, çocuk travmatik bir olay yaşadığında yapılabilecek yardım ve destek müdahaleleri, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında ve çocuğu etkileyen ve ilgilendiren çok çeşitli konularda ailelere verilen ebeveyn danışmanlığı hizmetidir.
Ergen (12-18) Ebeveyn Danışmanlığı
12-18 yaş arası ergenlik dönemi gelişim özellikleri, ergenlik döneminde anne babayla olan ilişkilerin yeniden düzenlenmesi, aile içi kuralların yeniden düzenlenmesi, ergenin yaşadığı kimlik bulma süreci, okul ve ders süreçleri, ergenlik döneminde riskli davranışları ayırt edilmesi, ergenlik döneminde ortaya çıkan krizleri ebeveynlerin nasıl yöneteceği, işlevsel ebeveynlik becerileri konularında ve ergeni etkileyen ve ilgilendiren çok çeşitli konularda verilen ebeveyn danışmanlığı hizmetidir.
Neden Ebeveyn Danışmanlığı?
Çocuk yetiştirirken tek bir doğru yoktur. Taviz verilmemesi gereken temel ilkeler dışında ebeveyn çocuk arasındaki esneklik alanı genişletilmelidir. Çocukları hatalı yetiştirmekten korkmak yerine çocuklarla yaşanan krizleri birer gelişim fırsatı olarak ele alıp sorunlara çözüm üretme noktasına gelmek amaçlanmalıdır. Sorunların tek bir çözümü yoktur, her aileye, her ailenin dinamiklerine ve yapısına göre çözümler farklılaşır. Önemli olan zihni sorun odaklı düşünmekten çözüm odaklı düşünme noktasına getirmektir. Ebeveyn danışmanlığında temel ilkelerden birisi de ebeveynlerin sorunlara yönelik çözüm üretme kapasitesini arttırmaktır.
Bebeklikte/çocuklukta/ergenlikte ihmal edilen, görmezden gelinen ya da fark edilemeyen ve çözülmeyen her sorun yaşamın herhangi bir yerinde tekrar kendini gösterir ve daha büyük ve içinden çıkılması zor sorunlara neden olabilir. Ebeveyn danışmanlığının ana amacı sorunlara ve krizlere erken müdahale edip önlemler almaktır.
Bir sorun uzun süre çözülemediğinde; çocuğun/ergenin tüm gelişim alanları bu sorundan olumsuz bir şekilde etkilenir ve diğer gelişim alanlarında da farklı sorunlar oluşur. Sorunlar büyümeden ya da oluşmadan yapılabilecek erken müdahale hem çözüm sürecinin kısalmasında hem de başka sorunların oluşumunun önlenmesinde belirleyici rol oynar. Bu sebeple Ebeveyn Danışmanlığı iki başlık altında özetlenebilir;
Sorunları yönetme
Çeşitli gelişimsel dönemlerde ortaya çıkan krizleri yönetmek ve ebeveynlerin, çocuklarına daha sağlıklı yaklaşmalarını sağlamaya, bu sayede sorunları büyümeden çözmeye yönelik, iyileştirici bir danışmanlık hizmetidir.
Krizler, çocuğun içinden geçtiği gelişimsel dönemin bir yansıması olabileceği gibi, boşanma, ailede kayıp, taşınma gibi yaşam olayları kaynaklı da ortaya çıkabilir.
Sağlıklı gelişim takibi
Herhangi bir belirti söz konusu olmadan, ebeveynlerin, çocuklarının ruhsal açıdan sağlıklı, sosyal ve duygusal becerileri gelişmiş, kendine güvenli bireyler olarak yetiştirmelerine yardımcı olmak amacıyla geliştirilen, önleyici bir danışmanlık hizmetidir. Gelişim sürecinin özellikleri ve çocuğun zihinsel, duygusal, sosyal ve bedensel gelişiminin desteklenmesi konularında aileye danışmanlık verilir.
Ebeveyn danışmanlığı önleyici ve koruyucu olması nedeniyle çok önemli bir hizmet alanıdır. Önleyici danışmanlık hizmetleri çoğu zaman kısa sürelidir.
